Żadna firma nie osiągnie sukcesu bez silnie zmotywowanych pracowników, gotowych poświęcić jej swój czas, zaangażowanie i wysiłek nawet w trudnych czasach. Dlatego pracodawca powinien szukać rozwiązań motywacyjnych, który stanowić będzie klucz do sukcesu jego firmy.
Materialne sposoby motywowania
Najbardziej popularnym narzędziem motywowania pozostają różnego rodzaju premie i nagrody pieniężne. W Polsce motywowanie pieniężne nadal wydaje się być głównym sposobem na wzrost zaangażowania pracowników. Błędem byłoby jednak sprowadzenie katalogu stosowanych w firmie sposobów motywacji pracowników do systemu premiowego.
Do pozapremiowych narzędzi „pieniężnych” należą nagrody pieniężne, np. wypłaty w gotówce i bonach oraz podwyżki. Mają one bezpośredni wpływ na działania pracowników, działają najszybciej, wyraźnie pokazują, że pracodawca jest zadowolony z pracy pracownika.
Ale uwaga – pracownicy, którzy otrzymują podwyżkę szybko przyzwyczajają się do większych wypłat, dlatego wartość motywacyjna takiego narzędzia po stosunkowo krótkim czasie szybko spada.
Wykorzystując narzędzia pieniężne w systemie motywacyjnym należy pamiętać, że:
- pieniądze są ważnym i najbardziej uniwersalnym, ale nie jednym motywatorem,
- zarówno zbyt niska, jak i za wysoka premia/nagroda pieniężna może być demotywująca,
- nie dla wszystkich i nie zawsze pieniądze stanowią wartość motywacyjną (uzależnione jest to od wyznawanych wartości, aktualnych potrzeb, oszczędności pracownika).
Poza nagrodami pieniężnymi firmy stosują nagrody, których wypłata nie następuje w pieniądzu oraz nagrody rzeczowe, np.:
- opłacanie dla pracownika dodatkowej składki na ubezpieczenie (na życie, fundusz emerytalny),
- dodatkowa opieka medyczna dla pracowników i członków najbliższej rodziny,
- samochody służbowe,
Fot. Fotolia.com - telefony komórkowe,
- dofinansowanie posiłków,
- wynajem mieszkania,
- refundowanie kosztów zajęć pozazawodowych np. sportowych,
- dofinansowanie do szkół,
- niskooprocentowane pożyczki.
Niematerialne sposoby motywowania
Również szeroko wykorzystywane są niematerialne sposoby motywowania pracowników. Potrafią one bardzo skutecznie wiązać pracownika z firmą.
Do najważniejszych narzędzi motywowania pozamaterialnego należą:
- dyplomy, pochwały, statuetki za specjalne osiągnięcia (wręczane osobiście przez bezpośredniego przełożonego, prezesa firmy, w obecności współpracowników, podczas oficjalnych uroczystości firmowych, itp.),
- sprawna komunikacja (umożliwienie pracownikowi wyrażania swoich opinii na temat ważnych dla niego i dla całej firmy spraw, jasne przekazywanie celów i oczekiwań jakie kierownictwo stawia przed pracownikiem); może być ona realizowana poprzez specjalne komunikaty, e-maile, forum dyskusyjne, skrzynki pomysłów, cykliczne spotkania z pracownikami całej firmy, newsletter,
- organizowanie wyjazdów integracyjnych, wspólnych wyjść, które umożliwiają pracownikom lepsze poznanie się,
- pozwalanie pracownikom na rozwijanie własnych inicjatyw, pobudzanie ich do samodzielności, samorozwoju, np. dzięki różnego rodzaju konkursom, skrzynkom pomysłów,
- włączanie pracowników do zarządzania firmą np. poprzez zarządzanie przez cele.
Systemy kafeteryjne
Opisanych metod i narzędzi motywowania jest wiele, a w każdej firmie stosuje się własne, nieopisane tutaj, a świetnie funkcjonujące w danych warunkach narzędzia. Jak zatem wybrać optymalne narzędzia motywacyjne dla konkretnej firmy?
Rozwiązaniem tego dylematu są systemy (plany) kafeteryjne. Ich koncepcja opiera się na tezie, że najlepiej swoje potrzeby potrafi ocenić sam pracownik. System kafeteryjny stwarza więc pracownikowi możliwość wyboru formy nagrody o określonej wartości z pewnego zestawu przygotowanego przez firmę.
Do zalet systemu kafeteryjnego należą:
- motywacyjna rola podejmowania przez pracownika własnej decyzji dotyczącej wyboru nagrody (nagroda, którą sami sobie wybieramy z reguły bardziej nas cieszy),
- zapewnienie indywidualnego podejścia do zaspokajania potrzeb pracowników, a co z tym jest związane do sposobów pobudzania ich motywacji,
- łatwość modyfikowania systemu poprzez dodawanie nowych zestawów, wycofywanie się z nieatrakcyjnych dla pracowników pakietów,
- narzędzie to jest jeszcze stosunkowo rzadko stosowane w Polsce, zapewnia więc dość istotną konkurencyjność pracodawcy na rynku,
- fakt, że pewne składniki w zestawach mogą być dużo bardziej atrakcyjne pod względem podatkowym od zwykłej premii (np. opłata za szkolenie, dofinansowanie do posiłków, bony towarowe) zarówno dla pracownika, jak również dla samej firmy.
Do wad natomiast należą:
- trudność wyceny poszczególnych elementów,
- konieczność uwzględnienia aspektów podatkowo-prawnych,
- skomplikowane i czasochłonne opracowanie, wdrożenie i administracja systemem.
Zasady korzystania z narzędzi motywujących
Najważniejsze zasady korzystania z narzędzi motywujących pracowników:
- zawsze należy zwracać uwagę na rzeczywiste potrzeby pracowników,
- wartość nagród powinna być adekwatna do osiągnięć oraz zgodna z oczekiwaniami pracowników,
- pracownik musi wiedzieć za co otrzymał nagrodę, czego pracodawca od niego oczekuje, jakie zachowania i działania nagradza, a za jakie karze,
- nagrody muszą być z czasem modyfikowane – nagroda, która stała się rutynowa traci swoją wartość motywacyjną. Natomiast brak jej przyznania powoduje silne reakcje demotywujące,
- nagrody muszą być dla pracowników realne do osiągnięcia, tzn. realizacja nagradzanego zadania powinna być odpowiednio dobrana do możliwości, kompetencji i doświadczenia pracownika,
- trzeba pamiętać, że pracownik potrzebuje codziennego wsparcia w realizacji zadań, np. poprzez pokazanie, że wierzy się w jego sukces, delikatną pomoc, ocenę drobnych elementów zadania, tak aby pracownik wiedział, że zmierza we właściwym kierunku.
